İşitme engelli bireyler, evden çalışırken görüntülü iletişimin sınırlamalarına uyum sağlamak için yeni eklemelerle işaret dilini geliştiriyorlar.
Michael Skyer, Zoom için Amerikan İşaret Dili (ASL) işaretini gösteriyor. Kaynak: Michael Skyer
Amerikan İşaret Dili (ASL) kullanıcıları görüntülü sohbete yabancı değil. Teknoloji, işitme engelli ve işitme güçlüğü çeken kişilerin işaret dilini kullanmasına olanak tanıyor. Ancak koronavirüs salgını geçen yılın başlarından beri insanları evlerine kapattıktan sonra Zoom, Microsoft Teams ve Google Meet gibi platformların kullanımı arttı. Video konferansa olan bu artan güven, işaret dilinin bazı ortak unsurlarını değiştirmeye başladı.
Bir video toplantısının sınırlı pencere boyutu işaret dilinde yeni uyarlamalar ortaya çıkardı.. Rochester Teknoloji Enstitüsü ‘nde işitme engelliler eğitimi konusunda kıdemli bir öğretim görevlisi olan Michael Skyer, “Kullanım alanı geniş, ancak Zoom ekranı boyutlarında birçok işaret kolayca veya normal şekilde yapılabilse bile çoğu işaret için bu mümkün değil.” diyor. Örneğin, “vücut” işareti iki elin paralel olarak omuzlardan kalçalara doğru hareket ettirilerek yapılır. Ancak, video konferansın sahip olduğu dar alandan bu işareti yapabilmek için, birçok kişi bu işareti kalça yerine göğsünde sonlandırıyor.
Geniş bir alan gerektiren işaretlerin videoda aktarılması daha zor olabilir, ancak ince farklılıkları olan daha küçük işaretlerin aktarılması da zordur. Örneğin parmakla yazılan sözcüklerin yanı sıra sayılar ve renkler, tek bir elle yapılan nispeten küçük ayrıntılar içerir – bu da onları küçük bir bilgisayar veya telefon ekranında net bir şekilde görmeyi zorlaştırabilir. Skyer, işaret dilini kullananların bu tür zorlukların üstesinde gelmek için daha yavaş konuşmaları ve kendilerini daha sık tekrarlamaları gerektiğini söylüyor.
Video üzerinden işaret diliyle konuşan kişiler, anlamı net bir şekilde iletmek için vücutlarına nasıl açı verdiklerini de düşünmeleri gerekiyor. İki kişi fiziksel olarak yüz yüze görüştüğünde, her biri diğerinin ellerinin kendilerine doğru mu yoksa uzağa doğru mu hareket etiğini kolaylıkla görebilir. Bu, dil bilgisi açısından önemli taşıyabilir; örneğin, gelecek zamanı temsil eden işaretler genellikle işareti yapan kişinin vücudundan uzaklaşarak ileri doğru bir hareketle yapılırken, geçmiş zaman işaretleri tam tersi yönde hareket eder. Bu tür nüansların bazen bir video ekranında tespit edilmesi zordur. Skyer işitme engelli bir eğitim görevlisi ve iki dilli bir ASL-İngilizce ortamında ders veriyor. Bu ortamda tipik olarak ASL kullanarak konuşuluyor ve ek olarak yazılı İngilizce içerik paylaşılıyor. Sınıfta video konferans kullanırken bazen vücudunu döndürerek işaret dilini kullanması gerektiğini, bu şekilde işaretlerin anlaşılmasının daha kolay olduğunu söylüyor.
Bazı işaretler, anlamlarının açık olması için ortak bir alan gerektirir. Çok sayıda konuşmacının her bir katılımcının ekranında farklı düzenlemelerde görünebileceği tipik bir video konferans “ortamında” başka bir kişiyi işaret etmeyi veya göstermeyi içeren işaretler anlaşılamıyor. Gallaudet Üniversitesi’nde dilbilim profesörü olan Julie Hochgesang, video konferans kullanan bazı kişilerin “sor” veya “ver” (bir kişiyi belirtmeyi gerektiren) gibi işaretlere, bir referans ekleyerek daha açık hale getirmeye başladığını söylüyor.
Peki yüz yüze etkileşimlere döndükten sonra bu tür değişiklikler kaybolacak mı?
Olabilir, ancak bazı uzmanlar dil değişimlerinin hala kaçınılmaz olduğunu söylüyor. İşaret dilleri genellikle belirli fiziksel ortamlarını içerdikleri ve ondan ayrılmaları imkansız olduğu için, Skyer ve Hochgesang, her bir işaret dilinin tanımlanmış bir kimliğe sahip olduğunun düşünülmemesi gerektiğini öne sürüyor. Hochgesang, “Bunun yerine, farklı uygulamalara ve terimlere sahip ASL toplulukları olduğunu söylemekten hoşlanıyorum,” diyor. “Evet, şüphesiz, Zoom ve diğer video konferans platformlarının (FaceTime, görüntülü telefonlar vb.) uzun vadeli kullanımı dil uygulamalarımızı şekillendirecek ve kısıtlayacaktır. Ama bu hayatımızdaki her şey için geçerli […] Araçlarımız, etkileşimde bulunduğumuz insanlar ve çevremizin diğer yönleri her zaman dilimizde ve iletişimsel uygulamalarımızda bir faktör olacaktır.”
Amerikan İşaret Diline getirdikleri sınırlamalara rağmen, video konferans platformları işitme engelli bireylere yeni fırsatlar da sağlıyor. Skyer, bu araçların hem görüntülü hem de yazılı sohbeti etkinleştiren çok modlu özelliklerinin öğrencilerine eğitim açısından yeni yollar sağladığını söylüyor. Tek bir iletişim yolu ile sınırlanmak yerine, artık sohbet özelliğini kullanarak İngilizce yazabiliyor, video özelliğini kullanarak ASL’de oturum açabiliyor veya her ikisinin bir kombinasyonunu evden yapabiliyorlar.
“ASL nasıl kullanıldığına göre tanımlanır. Nasıl kullanıldığı sabit değildir ve Zoom değişiklikleri bize bunu gösteriyor. Sözcükler, kavramlar ve pragmatikler (sosyal bağlamlarda dilin kullanımı) yeni ifade şekilleri verildiğinde evrim geçirir ve değişir. “
Kaynak: Scientific American
